Refractie afwijkingen
Refractie afwijkingen zijn afwijkingen in het optische systeem van het oog, waardoor het niet mogelijk is om scherp te kunnen zien. Als het hoornvlies een verkeerde kromming heeft, en/of als de oogbol een verkeerde lengte heeft (te lang of te kort), wordt het beeld niet scherp geprojecteerd op het netvlies, maar ervóór of erachter. Op dat moment spreken we van een refractieafwijking -en. Om scherp te kunnen zien is het nodig dat lichtstralen die het oog binnenkomen, precies op het netvlies samenvallen.
Emmetropie Wanneer de sterkte van hoornvlies en ooglens goed in verhouding staat tot de lengte van de oogbol dan vallen de lichtstralen bij het in de verte kijken precies samen op het netvlies. Er is dan sprake van een emmetroop oog. Dus een oog zonder afwijkingen in het optische systeem.
Ametropie Is er een refractieafwijking, dan spreken we van een ametropie of ammetroop oog. Een refractieafwijking is geen oogziekte of zwakte, maar brekingsafwijking van het oog.
Er zijn verschillende soorten refractieafwijkingen: Myopie (bijziendheid), hypermetropie (verziendheid), astigmatisme en accommodatie stoornissen zijn zogenaamde refractie afwijkingen, ofwel afwijkingen van de lichtbreking in het oog.
Myopie Myopie is beter bekend als bijziendheid. Bij bijziendheid ziet men voorwerpen in de verte onscherp en beelden dicht bij het oog wel scherp. Omdat het oog te lang is (as-myopie) waardoor het netvlies te ver weg van het hoornvlies en de lens ligt komen binnenvallende lichtstralen niet samen op het netvlies, maar vóór het netvlies. As-myopie is de meest voorkomende vorm van myopie. Het kan ook zijn dat het hoornvlies te bol is (brekingsmyopie). Op het netvlies ontstaat hierdoor geen scherp beeld meer van een voorwerp veraf. Bij bijziendheid heb je ter correctie een bril of contactlenzen met een min sterkte nodig.
Hypermetropie Hypermetropie is beter bekend als verziendheid. Verziendheid zorgt ervoor dat beelden die men ziet in de verte als dichtbij onscherp zijn. Omdat het oog te kort is en/of omdat het hoornvlies te vlak is waardoor de binnenvallende lichtstralen niet samen op het netvlies komen, maar achter het netvlies ontstaat er onscherpe beelden. Omdat het beeld niet direct scherp is, moeten de oogspieren zich inspannen om scherp te zien(accommoderen). Als het oog de afwijking op deze manier niet zelf kan compenseren, omdat de afwijking te groot is, heb je ter correctie een bril of contactlenzen met een plussterkte nodig.
Sferische afwijkingen
Bij bijziendheid of verziendheid is één of beide ogen te lang, te kort, te bol of te vlak. Met andere woorden zijn de ogen te sterk
of te zwak voor het optische systeem van het oog. De bolling van het oog (het hoornvlies en/of ooglens) kan vergelijken worden
met een ronde voetbaal of een rugbybal.
Indien het oog zuiver rondvormig (net als voetbal) is, is de breking van het licht in alle richtingen gelijk.
Deze breking kan optimaal zijn (lichtstralen vallen samen op het netvlies), te veel zijn (bijziendheid) of te weinig zijn (verziendheid). Bij deze laatste twee brekingsafwijkingen worden de lichtstralen in alle richtingen wel gelijkwaardig gebroken en komen bij elkaar in één punt (het brandpunt), maar vallen vóór of achter het netvlies. In dit geval is brekingsafwijkingen een sferische afwijking. Met andere woorden heeft het oog enkelvoudige sterkte afwijking.
De brilsterkte wordt uitgedrukt in "dioptrie": in een sferisch (S) en een cilindrische (C) getal. Een voorbeeld van een brilrecept met een sferische sterkte: S -4.0. Dit betekent dat het oog in alle richting een sterkte afwijking van -4.00 heeft.
Astigmatisme ofwel cilindrische afwijkingen
Bij astigmatisme lijkt het oog (het hoornvlies en/of de ooglens) niet op een ronde voetbal
(dus bolvormig) maar op een rugbybal (ovaalvormig). De breking van het licht is dan in de richtingen waar het oog ronder is anders dan de richting waar het vlakker is. Ofwel, de optische breking
is in afzonderlijke vlakken verschillend. Achter het oog komen de lichtstralen niet bij elkaar in één punt (het brandpunt) maar in twee
verschillende punten.
In dit geval is brekingsafwijkingen een cilindrische afwijking. Met andere woorden het oog heeft niet enkelvoudige sterkte afwijking maar twee verschillende sterkte afwijkingen op loodrecht staande richtingen.
De brilsterkte wordt uitgedrukt in "dioptrie" (afkorting D), in een sferisch (S) en een cilindrisch (C) getal.
Een voorbeeld van een brilrecept met cilinder: S -4.0 = C -3.0 as 90 graden. Dit betekent dat het oog de verticale richting -4.00 is en in de horizontale richting (loodrecht staande richting) -7 (-4 + -3) is.
Cilinder in een brilrecept betekent dus een verschil in sterkte (of bolling) in twee loodrecht staande richtingen.
Accommodatie vermogen Het oog kan vergeleken worden met een fotocamera. Om een mooi scherp beeld te maken moet men zoemen op het voorwerp die gefotografeerd wordt. Het scherpstellen van de lens in het oog heet accommoderen. Het accommoderen gebeurd onbewust en automatisch. Dit gebeurt met een spiertje. Door dit spiertje aan te spannen wordt de lens sterker en zien we weer scherp. Hoe dichterbij we iets willen zien, hoe harder we dit spiertje moeten aanspannen om scherp te kunnen zien. Accommodatie vermogen is dus het vermogen om het oog sterker te maken door de oogspieren aan te spannen waardoor men met name dichtbij scherp kan zien. De accommodatie is van natuur bedoeld om dichtbij scherp te zien zoals tijdens lezen, maar een verziend persoon gebruikt de accommodatie ook om in de verte scherp te kunnen zien. Bij een lichte sterkte afwijking hoeft men geen bril te dragen, maar als de afwijking boven +0.75 komt en er een sprake is van accommodatie stoornissen ontstaan er klachten waardoor een bril of contactlenzen noodzakelijk is.
Accommodatie stoornissen Bij jonge mensen is de lens nog soepel en gemakkelijk scherp te stellen. Indien men jonger is dan 40 jaar oud en niet kan accommoderen is er sprake van accommodatie stoornis. Accommodatie stoornissen is een stoornis in het scherpstellen van de ooglens. Deze aandoening kan met oefeningen(therapie) behandeld worden. En bij langdurig gebruik van computer of lezen kan men een lees-ondersteunende bril dragen.
Presbyopie Met het ouder worden wordt de lens stugger en wordt steeds moeilijker om te accommoderen en met name voor langere tijd scherp gesteld te houden. Net als bij andere spieren krijgen we spierpijn of kramp als we de spieren voor langere tijd in dezelfde stand aangespannen houden. Op een bepaald moment houden we het niet meer vol en laten we los waardoor het beeld weer waziger wordt.
Deze vorm van accommodatie "stoornis" noemen we ook wel ouderdomsverziendheid. Helaas is dit een natuurlijk proces, dat niet voorkomen of genezen kan worden. Gelukkig is het goed te behandelen met een leesbril.
Symptomen accommodatie stoornis of presbyopie Bij een accommodatie stoornis kunt u één van de onderstaande of meerdere klachten hebben. De symptomen kunnen zijn: