Maculadegeneratie

Macula, ofwel ‘gele vlek’ genoemd, is het centrale deel van het netvlies waarmee we het meest scherp zien en details kunnen waarnemen. Met het overige deel van het netvlies zien we ook objecten van perifere (buitenzijde) gebied.

Degeneratie is achteruitgang waarbij bepaalde eigenschappen verloren gaan. Degeneratie is het tegenovergestelde van progressie.

Maculadegeneratie betekent letterlijk achteruitgang van de gele vlek, de macula lutea. Het is een ingrijpende oogaandoening waardoor de gezichtsscherpte steeds afneemt.

In de macula bevindt zich het grootste aantal lichtgevoelige cellen (kegeltjes) dat contrast en kleuren waarnemen mogelijk maakt. Maculadegeneratie ontstaat wanneer de kegeltjes in de macula afsterven. Dit veroorzaakt een achteruitgang van het gezichtsvermogen in het centrale, scherpe zien. Het perifere zien wordt meestal niet aangetast waardoor men toch min of meer zelfstandig kan functioneren. Maar vaak afhankelijk van de graad van de “slijtage” zijn activiteiten zoals auto rijden niet mogelijk. 

Is de degeneratie gevorderd dan wordt het vermogen om te lezen, gezichten te herkennen, televisie te kijken, een digitaal apparaat te gebruiken en andere gedetailleerde visuele taken uit te voeren steeds beperkter. 

Met Maculadegeneratie is het kleuren zien erg slecht en in het centrum van het beeld bevindt zich een grote wazige vlek. 

MD kan optreden in een of beide ogen. Veel patiënten merken de symptomen van MD niet als ze in slechts één oog aanwezig zijn of meer uitgesproken in het ene oog dan in het andere. Wanneer u met beide ogen tegelijk kijkt, worden de symptomen van wazigheid en vervorming mogelijk niet opgemerkt. 

Blindheid is zeldzaam bij Maculadegeneratie. Deze aandoening treedt meestal op bij ouderen.

                                      Symptomen maculadegeneratie                                               

                                            Typen maculadegeneratie

• Juveniele maculadegeneratie
• Leeftijdsgebonden maculadegeneratie

                                         Juveniele maculadegeneratie                                                          Bij juveniele maculadegeneratie ontstaat de degeneratie afhankelijk van de vorm van de aandoening tussen de vijfde en vijftigste levensjaar.

Het gaat om een macula die door een aangeboren afwijking niet goed ontwikkeld is en gaat gepaard met aantal erfelijke ziektes zoals: de ziekte van Stargardt, juveniele retinoschisis, de ziekte van Best, Kegeldystrofie, Centrale Areolaire Choroidea Dystrofie (CACD).

Deze vorm van MD komt weinig voor en heeft altijd een erfelijke oorsprong.

Leeftijdgebonden maculadegeneratie ofwel seniele maculadegeneratie

Dit is meest voorkomende soort maculadegeneratie en ontstaat over het algemeen na het vijftigste levensjaar. Er zijn twee soorten LMD: de droge en natte vorm. In 80% van de gevallen gaat het om de droge vorm en in 20% van de gevallen om de natte vorm van MD.

Droge LMD

Bij de droge vorm zal het zicht meestal aan beide ogen maar, soms aan één oog geleidelijk aan verslechteren.  Het ontstaat wanneer de cellen van de macula beschadigd raken door een ophoping van afzettingen. Droge LMD is helaas niet te behandelen maar een gezonde levensstijl, met name goede voeding kan de voortgang van de aandoening vertragen en het risico op natte LMD verkleinen. 

Bij de droge LMD is het belangrijk dat men het in de gaten houdt of er vertekening gaat optreden in de beelden van de omgeving zoals een bocht in een raamkozijn of golvende of vervormde woorden tijdens het lezen.  Dit kan wijzen op het ontstaan van de ernstiger vorm van LMD, namelijk de 'natte' vorm.

Natte LMD                                                                                                                                                          Deze vorm van LMD is een gevorderde vorm van droge LMD. Nieuwe, abnormaal gevormde adertjes onder de macula lekken bloed en vloeistof. Dit kan plotseling gebeuren. Bij personen met natte LMD verloopt het gezichtsverlies veel sneller dan bij de droge vorm. 

Voor natte maculadegeneratie zijn er wel behandelingen mogelijk. Injecties met medicijnen in het oog is de meest gebruikte maculadegeneratie behandeling. 

Anti-vasculaire endotheliale groeifactor (anti-VEGF)-medicatie kan verergering van natte LMD tegengaan, doordat er geen nieuwe adertjes meer groeien. Laseroperaties worden gebruikt om de abnormale adertjes te vernietigen.      Met deze behandelingen kan de achteruitgang van het gezichtsvermogen in veel gevallen gestabiliseerd worden.

                       Oorzaken en risicofactoren voor LMD

Waarom LMD ontstaat is nog niet echt bekend. Een aantal factoren spelen echter wel een grote rol:  

Leeftijd

Leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor LMD. Het komt meer op hogere leeftijd

Erfelijkheid (genetica)
Vele onderzoeken tonen aan dat MD gedeeltelijk erfelijk bepaald is erfelijke aanleg grote rol spelt.

Geslacht

LMD treft meer vrouwen dan mannen.

Ras/etniciteit

De kans op LMD blijkt hoger te zijn in de blanke bevolking dan in de Aziatische of Afrikaanse bevolking.

Levensstijl
Roken behoort, naast leeftijd, tot de belangrijkste risicofactor. Door het roken neemt de hoeveelheid beschermende antioxidanten in het lichaam af. Deze antioxidanten beschermen het netvlies.

Overmatig alcohol gebruiken, overmatig blootstelling aan zonlicht lijkt ook mogelijk invloed te hebben op de kwaliteit van de macula. Ook lijkt er mogelijk een associatie te bestaan met een hoge bloeddruk.

Preventie

Uit verschillende studies is het gebleken dat een gezonde levensstijl (stopen met roken, voldoende lichaamsbeweging, gezonde gewicht en voeding) bijdraagt aan het voorkomen van maculadegeneratie.  

Ook in overleg met uw arts is het soms noodzakelijk om voedingssupplementen te gebruiken.